بازار بورس تهران (بازار سرمایه ایران)

یک بازار رسمی و سازمان یافته برای دارایی‌های مختلف مانند اوراق مشارکت، سهام شرکت، کالا ، انرژی و غیره به عنوان بازار سرمایه (بازار بورس تهران) شناخته می‌شود. در بازار بورس تهران مطابق با قوانین و مقررات مبتنی بر عرضه و تقاضا، معاملات با شفافیت بالا و نظارت دقیق انجام می‌شوند. شرکت‌ها از هر بخش اعم از پتروشیمی، نفت، سیمان، دارویی، هلدینگ‌های سرمایه گذاری و غیره پس از طی مراحل قانونی و پذیرش در بورس، می‌توانند سهام خود را عرضه کنند و هر سرمایه گذار با هر میزان سرمایه آزاد می‌تواند سهام آن شرکت را خریداری کند و در سود یا زیان آن شرکت منتفع شود که اصطلاحا به آنها سهامدار شرکت گفته می شود. با این مقاله همراه باشید تا با بازار بورس تهران و ساختار آن آشنا شوید.

تاریخچه بازار بورس ایران

کلمه فرانسوی “Bourse” از نام خانوادگی یک نجیب زاده بلژیکی به نام واندر بورس “Vander Bourse” گرفته شده است. مردم در آغاز قرن پانزدهم اجناس خود را در مقابل خانه او خرید و فروش می‌کردند. این عبارت به آرامی به همه جاهایی که مردم کالاها و دارایی‌های مالی مانند اوراق بهادار و سایر موارد را خرید و فروش می‌کردند، گسترش یافت. در قرن چهاردهم، بلژیک محل مرکز اولیه  بازار بورس اوراق بهادار شد.

تاریخچه بازار بورس تهران به بهمن 1346 باز می‌گردد که سهام بانک صنعت، معدن و نفت پارس برای اولین بار برای فروش عرضه شد. سهام 142 واحد تجاری تا سال 1357 در بورس اوراق بهادار تهران عرضه شد، اما تا این لحظه بیش از 750 واحد تجاری و سازمانی عرضه شد. از سال 1389 سامانه ONLINE TRADING (تجارت آنلاین یا برخط) نیز راه اندازی شد.

دسته بندی بازار سرمایه ایران؛ انواع بورس

اگرچه اکثر مردم با بورس آشنا هستند، اما باید توجه داشته باشید که بازار بورس ایران به چهار دسته متفاوت تقسیم می‌شود:

1. بازار بورس تهران: منظور همان بورسی است که همه روزه اخبار متفاوتی درباره آن می شنوید. بورس تهران همان بورس اوراق بهادار می باشد که به اختصار به نام بورس شناخته می شود و در آن ابزارهای مالی متفاوت و گسترده ای شامل اوراق مشارکت، سهام مشارکت و سایر دارایی‌های مالی مورد معامله قرار می‌گیرد.
2. بورس کالا: کلیه فلزات اساسی از جمله سنگ آهن همچنین منابع خام و استخراج نشده، مواد و خوراک پتروشیمی و کالاهای مختلفی اعم از خودرو، برنج، زعفران، زیره، پسته و… در بورس کالا عرضه و مبادله می‌شود.
3. بورس انرژی: این بورس در سال 1991 با هدف تجارت حامل‌های انرژی مانند برق، گاز و نفت ایجاد شد.
   مطالعه بیشتر: همه چیز درباره بورس انرژی…
4. فرابورس

بازار فرابورس چه تفاوتی با بورس دارد و به چه معناست؟

بازار فرابورس تهران در سال 1366 تأسیس شد، زیرا بسیاری از شرکت‌ها برای عرضه سهام خود در بورس باید یک فرآیند پذیرش چالش برانگیز، طولانی و منحصر به فرد را طی کنند . قوانین زیاد و شرایط مخصوصی که باعث می شود بسیاری از شرکتها شرایط عرضه سهام خود را در بورس نداشته باشند. در واقع شرایط پذیرش بازار بورس مناسب همه شرکت‌ها به ویژه شرکت‌های کوچکتر نیست.

معاملات فرابورس یا خارج از بورس(OTC)، بازاری برای خرید و فروش سهام شرکت‌های مختلف مانند بازار سهام است با این تفاوت که روش پذیرش شرکتها در فرابورس ساده تر است. این بازار زمینه را فراهم کرد تا این مشاغل هم بتوانند سهام خود را در بازار سرمایه عرضه و بودجه مورد نظر خود را دریافت کنند.

انواع بازارهای در فرابورس

نه بازار در فرابورس وجود دارد: بازار اول، دوم، سوم، پایه زرد، پایه نارنجی، پایه قرمز، محصولات مالی نوآورانه، و مشاغل کوچک تا متوسط.

انواع بازارهای در بورس

بازار بورس شامل بازار اول و دوم برای سهام تسویه نقدی، صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله (ETF)، بازار اوراق بدهی (مانند اوراق مشارکت، گواهی سپرده، و انواع صکوک)، و بازار مشتقه (مانند قراردادهای آتی، اوراق قرضه تبعی و اختیار معامله) بازار معاملاتی هستند که در بورس اوراق بهادار گنجانده شده است.

در فرابورس مشابه بازار بورس، می توان سهام را با همان کد بورسی خود معامله کرد. اما به خاطر داشته باشید که فرابورس شرکت‌های نسبتاً کوچک‌تری را می‌پذیرد و نظارت کمتری بر آنها وجود دارد  زیرا به طور کلی الزامات سخت‌گیرانه کمتری نسبت به بازار سهام دارند. بنابراین سهام شرکت‌هایی که در فرابورس معامله می‌شوند معمولا ریسک بیشتری دارند و نقدینگی کمتری دارند.

ساعات کار بازار بورس تهران

از شنبه تا چهارشنبه از ساعت 9 صبح تا 12:30 بعد از ظهر، سهامداران می‌توانند سهام خود را (به غیر از تعطیلات رسمی) مورد خرید و فروش قرار دهند.

از ساعت 8:30 دقیقه امکان سفارش گذاری در بازار را دارید ولی هیچ معامله ای در این زمان 30 دقیقه ای صورت نمیگیرد. به این 30 دقیقه از 8:30 تا 9:00، پیش گشایش بازار گفته می شود.

محدوده نوسان روزانه بورس

دامنه نوسانات نمادهای بازار بورس و فرابورس متغیر است اما اکثر نماد ها دامنه نوسان بین +5٪ و -5٪ ، بعضی از نمادها 6 و بعضی دیگر 7 درصد است.هرچند طبق تصمیمات متولیان بازار سرمایه، افزایش دامنه نوسانات به 10 درصد در دست بررسی است.

به عبارتی منظور از دامنه نوسان 5 درصدی این است که اگر قیمت بسته شدن سهام در روز قبل 1000 تومان بود، قیمت امروز آن نهایتا بین 950 تا 1050 تومان می تواند تغییرات داشته باشد. با این حال، اگر قیمت سهام در طول 20 روز معاملاتی هر روز 5+% افزایش یابد، قیمت سهام 20 (1.05) یا 2.6 برابر افزایش می‌یابد. یعنی 10.000.000 میشود 26.000.000 تومان.

عرضه اولیه عمومی سهام چیست؟

اولین روزی که بخش خاصی (اغلب بین 5 تا 20 درصد) از کل سهام یک شرکت در بازار بورس تهران عرضه می‌شود، به عنوان عرضه اولیه عمومی (IPO) نامیده می‌شود. یعنی بخشی از سهام یک بنگاه اقتصادی به عنوان عرضه اولیه  به صورت عمومی در بازار سهام فروخته می‌شود و هر فردی که کد بورسی داشته باشد می‌تواند آن را خریداری کند که شرکت پس از اخذ مجوزهای لازم تصمیم به واگذاری سهام خود بگیرد.(هرچند شرایط گاها متفاوت اعلام میشود)

چه چیزی عرضه اولیه ها را اینقدر جذاب می‌کند؟

سهام یک بنگاه باید برای مردم جذاب باشد که وقتی تصمیم به عرضه از طریق بورس دارند، آن را بخرند! شرکت‌ها معمولاً با ارائه سهام خود با تخفیف به این جذابیت دامن می زنند! به عبارت دیگر، اگر اوراق سهام شرکتی هر عدد 1000 تومان ارزش داشته باشد، در روز عرضه اولیه، هر برگه سهم مثلاً 700 تومان فروخته می‌شود و به سرمایه گذاران انگیزه خرید سهام آن شرکت می‌دهند. به همین دلیل اکثر سرمایه گذاران می دانند معمولاً پس از عرضه عمومی اولیه یک شرکت (IPO) سود خواهند برد و همین موضوع باعث ایجاد سر و صدای زیاد به هنگام انتشار اخبار مبنی بر عرضه اولیه ها می شود.

مزایای سرمایه گذاری در بورس چیست؟

بازار سرمایه ویژگی های منحصر به فردی دارد که همین موضوع سبب جذب افراد زیادی به این بازارها می شود، در ادامه چند ویژگی مهم بازار سرمایه را بازگو خواهیم کرد.

پتانسیل سرمایه گذاری با مبالغ اندک

هرکسی می‌تواند با حداقل سرمایه گذاری 500 هزار تومانی سهام شرکت مورد علاقه خود را به صورت آنلاین خریداری کند.

نقدشوندگی بالا در مقایسه با بازارهای موازی

امکان نقدینگی در بازار بورس ایران نسبت به سایر بازارهای مالی (مانند طلا، خودرو، مسکن و …) به طور قابل توجهی در وضعیت بهتری قرار دارد زیرا سهام بیش از 750 شرکت مهم و بنیادی ایرانی در آن عرضه شده است و بیش از 10 میلیون نفر در آن حضور فعالانه دارند، همین موضوع سبب شده تا امکان تبدیل سهام به پول نقد در زمان بازگشایی بازار به سرعت صورت پذیرد

تنها با یک کلیک می‌توانید هر سهمی را که انتخاب می‌کنید در بازار بورس تهران سهام بخرید یا بفروشید. البته اگر نه خریدار و نه فروشنده منتظر سهام مورد نظر نباشند! میانگین حجم معاملات در بازار بورس تهران بین 2000 میلیارد تا 20000 میلیارد تومان است.

تضمین شفافیت اطلاعاتی شرکت ها

شفافیت اطلاعاتی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس نسبت به سایر دارایی ها بهتر است. با توجه به اینکه بنگاه های اقتصادی برای بازاریابی سهام خود باید مقررات و دستورالعمل‌های سازمان بورس را رعایت کنند. همچنین سازمان بورس به طور مستمر اقدامات شرکت‌ها را زیر نظر دارد و شرکت‌های پذیرفته شده را موظف به ارائه مستمر، شفاف و دقیق گزارشات در دوره های زمانی ماهانه، سه ماهه و سالیانه نموده است (صورت‌های مالی شرکت اعم از خرید و فروش محصولات، وضعیت داراییها و ترازنامه، صورت سود و زیان، گزارش های تولید و فروش، صورت جریان وجوه نقد ، هزینه‌های جاری و غیره).

بازار بورس؛ گسترش تولید ناخالص ملی و رونق تولید و صنایع کشور

بازار بورس ایران می‌تواند به افزایش تولید ناخالص کشور و همچنین ایجاد شغل و کاهش بیکاری با جمع آوری و تخصیص وجوه اندک و متوسط راکد به پروژه‌های تولیدی، خدماتی و بنگاه های اقتصادی کمک شایانی نماید.

در واقع سرمایه گذاری در بورس را می توان یک بازی برد-برد نامید، چرا که شما با هر میزان سرمایه امکان شراکت با بهترین شرکتهای مالی را دارید و از طرفی شرکتها با واگذاری سهام خود به قدرت تولید و افزایش خدمات خود می افزایند.

کنترل تورم و نقدینگی کشور

از طریق انتشار سهام شرکت‌ها و اوراق مختلفی از جمله اوراق مشارکت در بازار بورس تهران، دولت می‌تواند تأثیر بیشتری بر نقدینگی و تورم کشور اعمال نماید. با ارائه سهام و انتشار اوراق با درآمد ثابت ، نقدینگی کشور را جمع آوری می‌کند و از ایجاد تورم اضافی توسط حجم هنگفت پولهای سرمایه داران خرد جلوگیری می‌کند.

اساساً برای جلوگیری از تورم، تولید باید همزمان با خلق پول اتفاق بیفتد. به عنوان مثال، اگر کشوری فاقد صنعت فعال و مولد باشد اما حجم نقدینگی آن در یک سال مثلاً 20 درصد افزایش یابد، بدون شک تورم ناشی از این رشد نقدینگی را تجربه خواهد کرد.

سرمایه گذاری در بازار بورس تهران؛ محافظت از پول در برار تورم

بانک‌ها سالانه 20 درصد سود به سپرده‌ها پرداخت می‌کنند. در ظاهر، شما پول درآورده اید، اما از آنجایی که تورم سالانه بیش از 20٪ است واقعا اینطور نیست. از خود بپرسید که در ده سال گذشته اگر پولی در بانک داشته باشید که سود سالانه 20 درصد دارد، هزینه اقلام، خدمات و چیزهای مختلف در ده سال گذشته چند برابر شده است. پول شما در آن دوره 10 ساله فقط 6 برابر شده است.(با درنظر گرفتن نرخ بهره مرکب)

افزایش سودآوری در مقایسه با سایر بازارهای مالی

بگذارید به شما بگویم که اگر در سال 1392، 10 میلیون تومان از سهام شرکت به نسبت خوبی را خریداری کرده باشید(که تقریبا همگام با شاخص بورس حرکت نموده است) سرمایه شما در اردیبهشت 1398 نزدیک به 1 میلیارد تومان می‌رسید! به نظر شما این موضوع منطقی است؟ البته لطفا از تعجب خودداری کنید! سهام همه شرکت‌ها نباید به این شکل عمل کند. به طور معمول، آنها تازه واردان را از طریق “در طلایی” با وعده درآمدهای نجومی در مدت زمان کوتاه جذب می‌کنند. برای حضور در بورس به دانش، پشتکار و آموزش بورس نیاز دارید.

مطالب مرتبط: دوره های آموزش جامع بورس تهران را اینجا مشاهده نمایید +

استفاده از سرمایه کم و پول راکد در تولید

در موقعیت‌های فوق القا شد که پول راکد بدون شک تورمی است. بنابراین بهتر است از پولی که راکد است برای صنعت و تولید کشور استفاده شود. با این حال، سرمایه گذاری با پول کم در بخش‌های تولیدی کمتر امکان پذیر است. هیچکس نمی‌تواند مثلاً با 50 میلیون تومان پالایشگاه نفت بسازد! با این حال او این اختیار را دارد که در پالایشگاهی مانند پالایش نفت بندرعباس «شبندر» یا با هر شرکت پالایشی، از طریق خرید سهام آن شریک  شود.

نقش بورس جلوگیری از رکود اقتصادی با جمع آوری مبالغ اندک پول و سرمایه گذاری آنها در طرح‌های مولد صنعتی قابل توجه است. بنابراین این موضوع باعث حفظ ارزش پول ملی و کاهش تورم خواهد شد.

ساز و کار بازار بورس ایران

بازارهای سهام محیطی امن، شفاف و تنظیم‌شده را فراهم می‌کنند که در آن فعالان بازار می‌توانند با اطمینان، با ریسک عملیاتی پایین، معاملات سهام و سایر ابزارهای مالی واجد شرایط را انجام دهند. بازارهای سهام که طبق قوانین تعریف شده توسط تنظیم کننده فعالیت می‌کنند و به عنوان بازارهای اولیه و بازارهای ثانویه عمل می‌کنند.

به عنوان یک بازار اولیه، بازار سهام به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا سهام خود را برای اولین بار از طریق فرآیند عرضه اولیه عمومی (IPO) منتشر کرده و به عموم بفروشند. این فعالیت به شرکت‌ها کمک می‌کند تا سرمایه لازم را از سرمایه گذاران تامین کنند.

یک شرکت خود را به چند سهم تقسیم می‌کند و برخی از آن سهام را با توجه به قیمت گذاری پایه به عموم می‌فروشد. برای تسهیل این فرآیند، یک شرکت نیاز به بازاری دارد که در آن بتوان این سهام را به فروش رساند و این امر توسط بازار سهام محقق می‌شود.

یک شرکت پذیرفته شده در بورس همچنین ممکن است سهام جدید و اضافی را از طریق عرضه‌های دیگر در مراحل بعدی، مانند از طریق مسائل حقوقی یا افزایش سرمایه ارائه دهد. حتی ممکن است سهام خود را بازخرید یا از فهرست خارج کنند (کاهش سرمایه).

سرمایه گذاران با این انتظار که ارزش سهام افزایش یابد یا سود سهام یا هر دو را دریافت کنند، صاحب سهام شرکت خواهند شد. بازار بورس ایران به عنوان تسهیل کننده این فرآیند عمل می‌کند و در ازای خدمات خود از شرکت و شرکای مالی آن کارمزد دریافت می‌کند.

با استفاده از بازار بورس تهران، سرمایه‌گذاران می‌توانند اوراق بهاداری را که قبلاً در اختیار گرفته اند، در آنچه بازار ثانویه نامیده می‌شود، خریداری و یا به فروش برسانند.

آیا باید در بورس سرمایه گذاری کنیم یا خیر؟

شما پاسخ این پرسش را تعیین می‌کنید! اگر تجربه معامله ندارید و بازار سهام را مشابه سایت‌های قمار آنلاین و کازینوها مشاهده می‌کنید! پاسخ این است «مطلقا نه!» اگر می‌خواهید در این بازار سرمایه گذاری کنید به این امید که طی چند ماه شاهد رشد پول خود باشید به خاطر داشته باشید که بازار سهام واقعاً وحشیانه است.

مطالب مرتبط : دوره های آموزش تحلیل تکنیکال بازار بورس را اینجا مشاهده نمایید+

اگر شروع به یادگیری در مورد بازار بورس تهران کنید و هر روز اقداماتی را برای گسترش درک و دانش خود از سازوکار آن انجام دهید، می‌توانید انتظار کسب سودآوری عالی را داشته باشید.

شما می‌توانید درس‌های ارزشمند زندگی را از بازار سهام بیاموزید! گاهی تسلیم شدن در برابر «طمع» برایتان گران تمام می‌شود. گاهی اوقات می‌توانید از «ترس» استفاده کنید تا خود را از به دست آوردن ثروت قابل توجه باز دارید. ممکن است گاهی با «عجله کردن» صدمه ببینید و گاهی با «عجله نکردن»! ممکن است همیشه وقت برای در نظر گرفتن نداشته باشید، شما باید همین الان از نظر ذهنی و روحی آنقدر آماده باشید که وارد عمل شوید.

مهمترین اصول سرمایه گذاری در بازار بورس تهران

سرمایه گذاری در بورس فقط باید با پول راکد و اضافی صورت پذیرد. به هیچ وجه با پول فروش خانه یا ماشین، پول وام، وام یا طلای همسر و هر پولی که به آن نیاز دارید، وارد این کار نشوید و از سرمایه گذاری چنین وجوهی در بازار بورس تهران خودداری کنید! متاسفم، اما هر کسی که این قانون را نادیده بگیرد، گور خود را کنده است!

فکر سود هنگفت در کوتاه مدت را کنار بگذارید، شما هر ماه در بازار سهام درآمد کسب نخواهید کرد، آنچه که شما را ثروتمند می کند، صبر و تاثیر بهره مرکبی است که از نوسانات 5 درصدی به دست آورده می شود.

از قرار دادن تمام تخم مرغ‌ها در یک سبد خودداری کنید، از قرار دادن تمام پول خود در یک سرمایه گذاری خودداری کنید. سرمایه گذاری خود را متنوع کنید.

در ابتدای شروع فعالیت در بازار بورس ایران از نوسان گیری اجتناب کنید؛ سرمایه گذاری‌های میان مدت یا بلند مدت را در نظر بگیرید. ارزش سهام شرکت تایرسازی ایران (پتایر) خریداری شده در سال 91 در اردیبهشت ماه 1398، ده ها برابر شده است، اینها فقط مشتی از خروار هستند!

هرگز از یک برد خوشحال نباشید یا از شکست در یک معامله متاسف نباشید، یادگیری را در تمام معاملات خود بگنجانید و به مباحث مدیریت سرمایه و کنترل ریسک تسلط پیدا نمایید.

به عنوان آخرین مرحله، بخشی از سود هر معامله را به خیریه اهدا کنید. در این دنیا ثروت شما با بخشیدن افزایش می یابد.

خلاصه مقاله همه چیز در باره بازار بورس

در این مقاله به بازار بورس تهران، ویژگی ها و مزایا و معایب آن پرداختیم. مقاله را با تاریخچه بازار بورس در جهان و تهران شروع کردیم و در ادامه به دسته بندی بازار سرمایه و تفاوت بورس تهران با بازار فرابورس پرداختیم. در ادامه مقاله را با ویژگی های بازار بورس ایران پیش برده و سپس با فواید سرمایه گذاری در بازار و بررسی ساز و کار این بازار به پایان رساندیم. امیدواریم از این مقاله استفاده کرده و اطلاعات لازم را درباره بازار بورس تهران کسب کرده باشید.